با کی رفاقت کنیم؟

بسم الله الرحمن الرحیم

دوستی جوان امروز:

یکی از سؤال‌های کلیشه ای که معمولاً بزرگترها از بچه‌ها مخصوصاً در اولین روزهای کودکستان یا مدرسه می‌پرسند این است: با کسی دوست شدی؟ یا چند تا دوست پیدا کردی؟ بچه زبان بسته هم فکر می‌کند اگر به جای دو تا، پنج تا دوست پیداکرده باشد لابد جایزه بهش می‌دهند.
ولی واقعیت این است که در رفاقت بیشتر از اینکه کمیت مهم باشد کیفیت مهم است. این که یک رفیق داشته باشی که بتوانی وقتی دلت گرفته سفره دلت را برایش واکنی مهم‌تر از این است که دفتر تلفن موبایلت از تراکم اسم و شماره در آستانه ترکیدن باشد.

بنابراین سعی کنید با کسی بنای رفاقت و مرام بازی را بگذارید که آدم با کیفیت یعنی آدم بدرد بخور و کاردرستی باشد. اما آن آدم واقعاً چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد که روی رفاقتش بشود حساب کرد؟

1. صداقت

یک دوست واقعی همیشه صادق است، تحت هر شرایطی که باشد. این وظیفه شماست که همیشه راست بگویید حتی وقتی می‌دانید که حقیقت می‌تواند آسیب بزند و به قیمت دوستیتان تمام شود.
 
2. اعتمادپذیری

یک دوست واقعی کسی است که بتوانید به او اعتماد کنید. وقتی قولی می‌دهید باید حتماً سر آن بایستید و اگر می‌دانید نمی‌توانید از عهده آن برآیید بهترین کار این است که صادق باشید و به دوستتان بگویید که نمی‌توانید قولتان را نگه دارید. اگر می‌گویید که در یک تاریخ و ساعت مشخص جایی خواهید بود یا کاری خواهید کرد، به هر قیمتی شده باید آن را انجام دهید.
 
3. احترام

یک دوست واقعی به زمان، اموال و اعتقادات احترام می‌گذارد.

• به زمان با تلف نکردن آن احترام می‌گذارد. سر قرارهای ملاقات به موقع می‌آید و اگر احتمال تأخیر بود به دوست خود اطلاع می‌دهد.

• به اموال با آسیب نرساندن به آن احترام می‌گذارد. با اموال و متعلقات دیگران با مراقبت و دوستی رفتار می‌کند.

• به اعتقادات با قضاوت نکردن آن‌ها احترام می‌گذارد. اگر بدانید که دوستتان یکسری اعتقادات و اخلاقیات خاص دارد، به آن‌ها احترام می‌گذارید، حتی اگر با آن‌ها موافق نباشید.

4. با هم بخندید، با هم گریه کنید

یک دوست واقعی دوستی نیست که رفیق روزهای خوب شما باشد. او در روزهای بد هم مثل روزهای خوب کنار شماست. او شما را در موفقیت‌های خودش هم سهیم می‌کند.
 
5. عاری از خودپرستی

یک دوست واقعی آرامش و راحتی خود را قربانی کرده و شما را جلوتر از خود قرار می‌دهد. دوست واقعی خودخواهی ندارد و اگر بداند کاری که برای خودش منفعت مالی و مادی دارد در زندگی شما تأثیر منفی می‌گذارد، هرگز آن را انجام نمی‌دهد.
 
6. وفاداری

دوست واقعی وقتی به او نیاز دارید در اختیار شماست. حتی وقتی از او چیزی نخواهید. دوست واقعی هیچ‌وقت کاری که موفقیت و خوشبختی شما را بر هم می‌زند را انجام نمی‌دهد.
 
7. صبر

یک دوست واقعی با شما با صبوری رفتار می‌کند. وقتی اوضاع نیاز به زمان برای تغییر دارد درک کرده و حتی اگر بارها و بارها یک اشتباه را تکرار کنید در موردتان قضاوت بد نمی‌کند. البته تا زمانی که برای بهتر شدن تلاش کنید.
 
8. انتقاد سازنده!

یک دوست واقعی از اینکه به شما بگوید چه کاری را اشتباه انجام می‌دهید نمی‌ترسد. اگر ببیند چیزی برای شما بد است یا اینکه راه اشتباهی را می‌روید، از مداخله کردن واهمه‌ای ندارد. اما همیشه انتقادات خود را با توصیه‌هایی برای بهتر شدن شما همراه می‌کند.

مثلاً نباید فقط بگویید، «با این برنامه مالی جدیدت، ورشکسته خواهی شد.» به او بگویید که چرا فکر می‌کنید برنامه مالی او با شکست مواجه خواهد شد. مثلاً بگویید، «تو می‌خواهی همه پولت را در چیزی غیرواقعی سرمایه‌گذاری کنید یا محصولاتی که می‌خواهی بخری تاریخ انقضا دارند و فکر نمی‌کنم بتوانی تا موعد مقرر 10% از آن‌ها را هم بفروشی.»
 
10. بخشش

یک دوست واقعی توانایی بخشیدن دارد. همه انسان هستند و همه انسان‌ها دچار اشتباه می‌شوند. حتی ممکن است یک یا دو مورد از این قوانین طلایی را بشکنیم اما اگر بدانیم که خرابکاری کرده‌ایم و واقعاً پشیمانی خود را نشان دهیم و سعی کنیم جبران کنیم، یک دوست واقعی می‌تواند ما را ببخشد (فقط دقت کنید که سر یک موضوع مشابه دوباره اشتباه نکنید زیرا بخشش هم محدودیت دارد).

دوستی در قرآن:

«الْأَخِلاَّءُ یَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلاَّ الْمُتَّقینَ»

همه دوستان در قیامت، با هم دشمن می‌شوند، مگر پرهیزکاران.


الزخرف، آیة 67

 دوستی در احادیث:

امام صادق(علیه السلام):

«أَلَا کُلُّ خَلَّةٍ کَانَتْ فِی الدُّنْیَا فِی غَیْرِ اللَّهِ فَإِنَّهَا تَصِیرُ عَدَاوَةً یَوْمَ الْقِیَامَة»(1)

 آگاه باشید! هر دوستی رفاقتی که در دنیا بر محور معنویت نباشد، در روز قیامت، تبدیل به دشمنی می‌شود.

امام علی(علیه السلام) نیز در نامه‌ای به حارث همدانی در این باره چنین می‌نویسد:

وَاحْذَرْ صَحابَةَ مَنْ یَضِلُّ رَأْیُهُ و یُنْکَرُ عَمَلُهُ فَاِنَّ الصّاحِبَ مُعْتَبَرٌ بِصاحِبِه.

از دوستی با کسانی که افکارشان نادرست و رفتارشان ناپسند است، بر حذر باش؛ زیرا آدمی به راه و روش و افکار دوستش خو می‌گیرد.

رسول اکرم (صلى الله عليه وآله وسلم) :

 اَلجَلیسُ الصّالِحُ خَیرٌ مِنَ الوَحدَةِ، وَالوَحدَةُ خَیرٌ مِن جَلیسِ السّوءِ؛(2)

 هم نشین خوب، از تنهایی بهتر است و تنهایی از هم نشین بد بهتر است.

1-بحارالأنوار،66، 237
2- امالی طوسی، ج 1، ص 535، ح 1162

 دوستی در بیان مقام معظم رهبری:

 انسان، ترکیبی از دوست داشتن و دشمن داشتن است. هم احساس محبت و هم احساس بغض و عداوت، در وجودتان هست. این، طبیعیِ هر انسان است که یک روحِ دوست داشتن و یک روحِ دشمن داشتن و کینه ورزیدن، در او وجود دارد. اسلام، تکلیف این‌ها را معیّن کرده و گفته است روح خصومت و دشمنیِ شما، مخصوص به دشمنان خدا و نظام اسلامی و مردم است. ببینید آن کسانی که با خدا و رسولش و جامعه‌ی اسلامی و ملت مسلمان دشمنند، چه کسانی هستند؛ دشمنی را متوجه آن‌ها کنید تا مابقی وجود شما، دوستی و محبت نسبت به آحاد جامعه باشد.

سعی کنید همه را دوست بدارید. این، یک تکلیف و یک تعلیم اسلامی است. این، چیز بدی نیست. برای دشمن داشتن، نباید بهانه پیدا کرد و انسان هر کسی را به بهانه‌ای، از مجموعه و لیست محبت خود خارج کند و دور بیندازد. نه، فضای جامعه‌ی اسلامی، فضای صمیمیت است؛ ولو کسی را که نمی‌شناسید.

 خطبه‌های نماز جمعه‌ی تهران 28/07/1368